بیش از ۱۳۰۰ کنشگر، روزنامه‌نگار، سینماگر و شهروند ایرانی و افغانستانی در نامه‌ای خطاب به مقام‌های جمهوری اسلامی خواهان توقف فوری «برخورد‌های غیر انسانی» با افغانستانی‌ها در ایران شدند.
این گروه همچنین از شهروندان ایران خواستند به این برخوردها واکنش نشان دهند تا سکوت آنان به همدستی و خواست عمومی برای برخورد با افغانستانی‌ها تعبیر نشود.
این کنشگران از «برخورد غیرانسانی» با تمام مهاجران چه قانونی و غیرقانونی انتقاد کرده و آنچه را که «شیوه‌های وحشیانه و غیر انسانی دستگیری، انتقال و نگهداری در اردوگاه‌ها و سپس اخراج مهاجران که برخی از آن‌ها از مدارک قانونی مهاجرت برخوردار هستند» خوانده شده است، «شرم‌آور» دانسته‌اند.
در روزهای اخیر تصاویر زیادی از موج اخراج شهروندان افغانستانی از طریق مرز اسلام‌قلعه در استان هرات منتشر شده که نه تنها مردان، بلکه خانواده‌ها را نیز نشان می‌دهد که بار و بنه به دست از ایران اخراج می‌شوند.
سازمان مهاجرت بین‌المللی، وابسته به سازمان ملل، روز ۹ تیر اعلام کرد که بیش از ۲۳۰ هزار افغان در ماه ژوئن خاک ایران را ترک کرده‌اند که عمده آن به صورت اخراج بوده است.
بر اساس این گزارش، از اول ژانویه تا ۲۸ ژوئن امسال، بیش از ۶۹۱ هزار تبعهٔ افغانستان از ایران به کشورشان بازگشته‌اند که ۷۰ درصد آن‌ها اخراج شده‌اند.
گزارش‌ها حاکی است که تعداد اتباع اخراج‌شدهٔ افغانستان در هفته‌های اخیر به دلیل اعلام مهلت ۱۵ تیرماه توسط ایران برای خروج افرادی که مدارک ندارند، به شدت افزایش یافته است.
با این حال، نگاهی به برخی تحلیل‌ها در رسانه‌های ایران و شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که افراد نزدیک به حکومت باور قوی دارند که بسیاری از «جاسوسان» اسرائیل در جنگ ۱۲ روزهٔ اخیر آن با ایران، از میان اتباع خارجی بویژه شهروندان افغانستانی هستند.
گزارش تصویری از موج مهاجران افغان اخراج‌شده از ایران
در نامهٔ ۱۳۰۰ کنشگر با اشاره به همین موضوع، آمده است: اخراج مهاجران که تا دیروز با توجیهات غیرقابل اثبات «تغییر ترکیب جمعیتی»، «بالا بردن نرخ بیکاری و افزایش مشکلات اقتصادی در جامعه‌ٔ ایران»، «افزایش جرم و بزه» و دلایل ستیزه‌جویانه‌ٔ دیگر انجام می‌گرفت حالا و پس از آغاز جنگ ۱۲ روزهٔ ایران و اسرائیل، با اتهام تازه و بی‌سند «عناصر اصلی جاسوسی و شبکهٔ نفوذ» روبرو شده تا انتقام حملهٔ «جنایتکارانهٔ» اسرائیل را از بی‌صداترین و تحت‌ظلم‌ترین اقلیت مهاجر بگیرد.
آن‌ها از حکومت جمهوری اسلامی خواسته‌اند تا به «برخورد غیر انسانی» با افغانستانی‌ها در ایران فوراً پایان دهد و از تمامی شهروندان نیز خواسته‌اند که «نسبت به این ظلم آشکار ساکت ننشینند» و با روش‌های انسانی و اقناعی و حمایتی، این سکوت و بی‌تفاوتی را که به همدستی و «خواست عمومی و ملی» تعبیر می‌شود، بشکنند.
افغانستان اکنون چهارمین سال روند بهبود شکنندهٔ خود را پس از دهه‌ها جنگ پشت سر می‌گذارد.
حکومت طالبان که با بحران مالی روبرو است، قادر به مدیریت این موج بازگشتی‌ها نیست. افغانستان در سال‌های اخیر با موج اخراج صدها هزار تبعه دیگر خود از پاکستان نیز روبرو بوده است.
کاهش شدید کمک‌های بین‌المللی نیز سازمان ملل و نهادهای غیردولتی را با چالش روبرو کرده است، و سازمان مهاجرت بین‌المللی می‌گوید که «تنها توانسته است به بخش کوچکی از نیازمندان کمک‌رسانی کند».
