میزگرد: نتانیاهو، خامنه‌ای و آیندۀ مبهم آتش‌بس

آتش‌بس سوم تیرماه نقطه پایانی بود بر ۱۲ روز جنگی که با حملات اسرائیل به ایران آغاز شد.

اما اظهارنظرهای رهبران سیاسی جمهوری اسلامی و اسرائیل از یک سو و مقامات ایالات متحده آمریکا که پایش به این درگیری باز شده است از دیگر سو، چشم‌انداز پایداری این آتش‌بس را با اما و اگرهای بسیاری روبه‌رو کرده است.

آیا این آتش‌بس و اتفاقات پیش و پس از آن می‌تواند سرنوشت چهار دهه حکمرانی مذهبی در ایران را تغییر دهد و یا نقشۀ بنیامین نتانیاهو و راستگرایان افراطی را برای آن‌چه نخست‌وزیر اسرائیل آن را «خاورمیانه جدید» می‌خواند، به نتیجه برساند؟

در این برنامۀ ویژه از «پاراگراف اول»، میثم بادامچی پژوهشگر فلسفه سیاسی از ازمیر و نوید طوبیان تحلیلگر مسائل اسرائیل و ایران در تل‌آویو پیرامون این موضوعات بحث کرده‌اند.

پاراگراف اول

میثم بادامچی پژوهشگر فلسفه سیاسی معتقد است که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، با الگو گرفتن از الگوهای شیعی در ابعاد شخصیتی به «خود امام حسین‌پنداری» رسیده و آن را با الگوهای «آخرالزمانی و موعودگرایی» آمیخته که نتیجۀ آن دخالت‌های منطقه‌ای ایران شده است.

آقای بادامچی می‌گوید، از بعد از حمله اسرائیل به ایران، الگوی تأثیرگذاری رهبر جمهوری اسلامی در سیاست ایران مشخص نیست.

او با طرح پرسشی، نمونۀ حسن نصرالله، دبیرکل کشته‌شدۀ حزب‌الله لبنان، را پیش می‌کشد و می‌پرسد آیا خامنه‌ای هم می‌خواهد مانند نصرالله از دل پناهگاه‌ها پیام بدهد و چند سالی مانند او ایران را این‌گونه اداره کند؟

نویسندۀ کتاب «درآمدی بر فلسفه سیاسی معاصر» کم‌تأثیر شدن رهبر جمهوری اسلامی در سپهر سیاسی ایران را فرصتی برای جناح اعتدال‌گرا می‌داند تا مستقل از او در جهت رفع تحریم‌ها، گشایش اقتصادی و توافق با آمریکا حرکت کند.

نوید طوبیان در تل‌آویو معتقد است اسرائیل در برابر ایران در وضعیتی نیست که یک خطر بالقوه را بپذیرد.

به‌گفتۀ این تحلیلگر سیاسی، اسرائیل «عمق استراتژیک ندارد که بخواهد ضربه هسته‌ای متحمل شود».

او با نقل مضمونی از رئیس موساد، دیوید بارنیا، می‌گوید که اسرائیل «نه چهارچشمی بلکه هشت‌چشمی مراقب تحولات در داخل ایران است و به محض احساس خطر، اقدام خواهد کرد».

میثم بادامچی می‌گوید اسرائیل با اقدام نظامی علیه ایران، نظمی را که بعد از جنگ جهانی دوم به دنبال هولوکاست و نقض حقوق یهودیان پدید آمده بود، برهم زده است.

او بر این باور است که بنیامین نتانیاهو با نوعی تصویرسازی تاریخی که به نظر می‌رسد اغراق شده است، خامنه‌ای را در جای هیتلر نشانده و جمهوری اسلامی را به جای نازی‌ها قرار داده و خودش را هم در قامت وینستون چرچیل می‌بیند.

این پژوهشگر، از دیگر سو، گفتمان جمهوری اسلامی با اسرائیل را شکل‌گرفته در یک فضای پسااستعماری می‌داند که با تکیه بر محور مقاومت و هلال شیعی تلاش دارد اسرائیل را با توجه به اتفاقات غزه مهم‌ترین نیروی استعماری نشان دهد و اسلام سیاسی را به عنوان نماد مقابله با استعمار معرفی کند.

نوید طوبیان، پژوهشگر ارشد مسائل ایران در پژوهشکده «میمری» اسرائیل، مقابله با این تهدیدها از سوی جمهوری اسلامی را یک ارزیابی فراحزبی در اسرائیل می‌داند و می‌گوید اسرائیل آرزو دارد به وضعیتی دست پیدا کند که روزی بتواند هزینۀ هنگفت امنیتی را خرج مردم خودش بکند.

به گفته آقای طوبیان، تمایل اسرائیل به تغییر حکومتی در ایران که علناً کمر به نابودی‌اش بسته و از هیچ تلاشی فرو‌گذار نمی‌کند خیلی طبیعی است.

او گشایش حساب کاربری سازمان اطلاعات و امنیت اسرائیل، موساد، در شبکه اجتماعی ایکس را تلاشی برای برقراری ارتباطی مستقیم با مردم ایران ارزیابی می‌کند و می‌گوید، این موضوع می‌تواند میل اسرائیل به تغییر حکومت را تا حدی تقویت کند.

آقای طوبیان با اشاره به ضربه‌های اسرائیل به «پایگاه‌های سپاه و بسیج» معتقد است معترضان وقتی احساس کردند که ساختار سرکوب جمهوری اسلامی همچنان پابرجاست، به خیابان‌ها نیامدند.

این تحلیلگر سیاسی آیندۀ ایران را با تصمیمی که مجلس شورای اسلامی برای تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گرفته و رئیس این سازمان را به‌نوعی جاسوس خوانده، نشانه‌ای می‌داند که جمهوری اسلامی با دستان خودش می‌خواهد مکانیسم ماشه را فعال کند تا تحریم‌های شورای امنیت با شدت بیشتری برگردد.

میثم بادامچی با انتقاد از رویکرد اسرائیل در تأکید بر تحریم‌ها می‌گوید در تحریم اقتصادی مردم ایران له می‌شوند و از دل آن دموکراسی بیرون نمی‌آید.

آقای بادامچی همچنین ورود کشورهای خارجی برای تغییرات سیاسی در ایران را موجب تفرقه‌افکنی در میان اپوزیسیون می‌داند و معتقد است «مردم ایران با ولایت فقیه، پادشاهی و تجزیه‌طلبی مرزبندی دارند».

نوید طوبیان با رد گشایش اقتصادی رفع تحریم‌ها برای مردم ایران به روابط فوق‌العاده اسرائیل با ایران در دوران حکمرانی محمدرضا پهلوی اشاره می‌کند و می‌گوید، شاه فقید اسرائیل را به صورت دوفاکتو به رسمیت شناخته بود و حتی یک‌ بار هم از اسرائیل دیدار نکرد.

آقای طوبیان معتقد است تاریخ از شاهزاده رضا پهلوی به عنوان اولین ایرانی سرشناسی که به شکل رسمی جلوی دوربین‌ها پا به اسرائیل گذاشت و گرم و صمیمانه از او پذیرایی شد، به نیکی یاد خواهد کرد.

میثم بادامچی دربارۀ اثرات حملۀ اسرائیل به ایران می‌گوید، این حمله می‌تواند جناح اعتدالی و گفتمان‌های آشتی‌جویانه را در ایران تقویت کند و یا این‌که ممکن است باعث تقویت تندروهای سیاسی در ایران شود.