هم‌زمان با موج اخراج اجباری مهاجران افغان از ایران، شماری از نظامیان پیشین افغان و فعالان حقوق زن که پس از تسلط طالبان بر افغانستان به ایران پناه برده‌اند، از افزایش فشارها و احتمال اخراج اجباری از ایران نگران‌اند.
آنان در صحبت با رادیو آزادی (بخش افغانستان رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی) گفتند که به‌دلیل فعالیت‌های نظامی و مبارزات مدنی و شرکت در اعتراضات در افغانستان در معرض تهدید از سوی طالبان قرار داشتند و بازگشت اجباری به کشورشان می‌تواند زندگی آن‌ها را با خطر جدی مواجه کند.
شماری از نظامیان پیشین در ایران می‌گویند برای در امان ماندن از اخراج اجباری از خانه‌هایشان بیرون نمی‌شوند.
یک مرد ۵۶ساله، نظامی پیشین افغان، که به‌دلیل حساسیت موضوع خواست نامش محفوظ بماند، به رادیو آزادی گفت که پس از تسلط طالبان، با همسر و چهار فرزندش به تهران مهاجرت کرد:
«روند اخراج اجباری نظامیان پیشین در جمهوری اسلامی ایران واقعاً نگران‌کننده است، یعنی خواب از چشم ما پریده، به‌خاطر این‌که آن طرف در افغانستان طالبان در مرز منتظر ما هستند و این‌جا هم نبود کار و روزگار، فقط در بین خانه توانسته‌ایم خود را نگه داریم تا این‌که خداناخواسته با طرح اخراج اجباری مواجه نشویم.»
یک نظامی دیگر افغان که ۴۹ سال سن دارد و اکنون در شهر مشهد ایران زندگی می‌کند، می‌گوید که نزدیک به چهار سال قبل همراه با خانوادهٔ هفت‌نفره‌اش مجبور به ترک افغانستان شد و در حال حاضر در وضعیت دشواری به‌سر می‌برد.
او که خواست به‌دلیل حساسیت موضوع نامش ذکر نشود، به رادیو آزادی گفت: «فرق نمی‌کند چه نظامی و چه ملکی اخراج می‌کنند، فعلاً نظامی‌های ما بدترین شرایط را سپری می‌کنند، هیچ‌وقت چنین سرزنش نشده بودند، در همین چند روزی که اخراج واقعاً شدت پیدا کرده، خانواده خودشان می‌روند دنبال نان یا به‌خاطر خرید ضروریات، من شخصی هستم که هیچ نوع مدرکی به‌جز اسناد نظامی‌ام که همان کارت هویتم است، ندارم.»
در این حال، شورای هماهنگی نمایندگی‌های سیاسی و کنسولی افغانستان در ژنو از حکومت ایران خواسته تا در قبال اخراج مهاجران افغان به‌شمول نیروهای امنیتی و دفاعی پیشین که به‌گفتهٔ این شورا در معرض خطر جدی پیگرد، مجازات و انتقام قرار دارند، بازنگری کند.
این شورا به‌تازگی در صفحه ایکس خود ضمن ابراز نگرانی از روند بازگشت افغان‌ها از ایران گفته که امیدوار است ایران در تصمیم‌گیری‌هایش در این خصوص، اصل کرامت انسانی، اصول روابط همسایگی و رعایت تعهدات بین‌المللی را در نظر بگیرد.
در همین حال، فعالان حقوق زن افغان نیز هشدار می‌دهند که در صورت بازگشت، با سرکوب، بازداشت و محرومیت از فعالیت‌های اجتماعی و مدنی روبه‌رو خواهند شد.
گیتی مرادی، یکی از فعالان حقوق زن مقیم تهران، می‌گوید: «ما زنان افغانستان و فعالین حقوق زن به‌خاطر طالبان و خطرات جانی به ایران فرار کردیم و حالا با اخراج اجباری و برگشت به افغانستان وضعیت بسیار نگران‌کننده است چون جامعهٔ جهانی و مدافعان حقوق زن برای ما که در ایران مانده‌ایم و با اخراج اجباری روبه‌رو هستیم، هیچ کاری نمی‌کنند.»
از سوی دیگر، انجمن هماهنگی زنان فعال افغانستان نیز گفته است که اخراج افغان‌ها، به‌ویژه کارمندان پیشین، خبرنگاران و مدافعان حقوق زن که در معرض خطر قرار دارند، به‌شدت نگران‌کننده و خلاف اصول بین‌المللی است.
این نهاد در اعلامیه‌ای اخیراً در صفحه ایکس خود خواهان توقف فوری اخراج اجباری پناهجویان افغان از ایران شده و کارزاری را هم با هشتگ‌های #نه_به_اخراج_اجباری و #ما_همسایه_ایم_نه_دشمن در شبکه‌های اجتماعی راه انداخته است.
حکومت طالبان ادعا می‌کند که همهٔ شهروندان در افغانستان در امنیت کامل به‌سر می‌برند و هیچ‌کس به‌دلیل گذشته‌اش تحت پیگرد قرار نمی‌گیرد.
اما گزارش‌های متعدد از سوی هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) و برخی سازمان‌های حقوق بشری و نهادهای بین‌المللی نشان می‌دهند که در نزدیک به چهار سال گذشته حاکمیت طالبان در افغانستان، شمار زیادی از کارمندان حکومت پیشین، نظامیان سابق، فعالان حقوق زن و شرکت‌کنندگان در اعتراضات، مورد بازداشت‌های خودسرانه، شکنجه و حتی قتل قرار گرفته‌اند.
گفتنی است که سازمان بین‌المللی مهاجرت «آی‌او‌ام» اخیراً شدت اخراج مهاجران افغان بدون اسناد از ایران را بی‌سابقه خوانده و گفته که در ماه ژوئن بیش از ۲۵۶ هزار افغان از آن کشور به افغانستان برگشته‌اند.
بیشتر در این باره: بیش از ۱۳۰۰ کنشگر خواهان توقف «برخورد غیرانسانی» با افغانستانی‌ها در ایران شدند