«فاجعه‌ای» که حملۀ موشکی ایران به مؤسسۀ وایزمن در اسرائیل رقم زد

رسانه‌های اسرائیل و نشریات علمی و دانشگاهی این کشور می‌گویند موشک‌های بالستیکی که جمهوری اسلامی ایران در جنگ ۱۲ روزه به اسرائیل شلیک کرد، علاوه بر آسیب مالی گسترده به دست‌کم دو مرکز علمی مهم، حاصل ده‌ها سال گردآوری «نمونه‌های بی‌نظیر بالینی و بیولوژیک» و تحقیقات آزمایشگاهی صدها دانشمند را از بین برده است.

مؤسسه علوم وایزمن در شهر «رحووت» و دانشکده پزشکی دانشگاه شهر جنوبی بئرشبع دو مکان علمی هستند که بیشترین خسارت‌ها به آن‌ها وارد شده و مسئولان هر دو مرکز در مورد آیندۀ تحقیقات علمی خود ابراز نگرانی کرده‌اند.

رئیس و دانشمندان مؤسسه وایزمن نهم تیرماه با حضور در یک نشست کمیته مالی کنست با اشاره به رقم دو میلیارد «شِکِل» آسیب مالی واردشده به این مؤسسه گفتند وقتی یک پژوهشگر ۲۵ سال از عمر علمی خود را صرف گردآوری نمونه‌های بالینی سرطان کرده باشد، چگونه می‌توان این میزان آسیب را تنها با ارقام توصیف کرد.

دو میلیارد «شِکِل»، معادل حدود ۶۰۰ میلیون دلار، نیمی از کل مجموع خسارت‌های مالی است که بر اثر حملات موشکی ایران به اسرائیل به بار آمده است.

الداد تساحور، پژوهشگر بیماری‌های قلبی مؤسسه، می‌گوید هزاران برش بافتی از قلب انسان و حیوان نابود شده و این‌ها، به‌گفتۀ او، مانند یک میکروسکوپِ شکسته نیست که بتوان آن را جایگزین کرد.

به‌گفتۀ پروفسور تساحور، با از بین رفتن تمامی بافت‌های نمونه، پیمودن روند علمی که باید تمامی داده‌های خام را نیز در آن در نظر گرفت، دیگر امکان‌پذیر نیست.

دانشمند دیگر این مرکز علمی، اِران سِگال، در گفت‌وگو با هاآرتص هم توضیح داده است که چگونه ده‌ها جعبه از نمونه‌هایی را که طی ۲۰ سال گردآوری کرده بود، از میان خرده‌شیشه‌ها بیرون کشید و فریزرهای حاوی نمونه‌های گردآوری‌شده را از برق کشید.

اورن شولدینر، محقق دیگر این مؤسسه، به هاآرتص و آسوشیتدپرس گفته است آزمایشگاه او که ۱۶ سال در آن کار کرده بود و حشراتی را اصلاح ژنتیکی می‌کرد تا اساس تحقیقات در مورد سیستم عصبی انسان برای ارائه بینش‌های نوین در مورد بیماری‌های اوتیسم و اسکیزوفرنی باشند، «تبخیر شده و به هوا رفته» و «سال‌ها طول خواهد کشید که با احیای کارهای علمی بتوان ریل تحقیقات را به مسیر پیشین برگرداند».

نمایی دیگر از مؤسسۀ وایزمن پس از اصابت موشک

ابعاد عظیم خسارت‌ها

آلون خِن، رئیس مؤسسه، در نشست کمیته مالی کنست تصاویر و نمایی هوایی از آسیب واردشده به ساختمان‌های مؤسسه را نشان داد که انهدام ۲۲ آزمایشگاه، ۱۱۲ ساختمان دانشگاه و دو ساختمان اصلی مدیریت در آن علامت‌گذاری شده بود: پنج ساختمان به‌کلی منهدم شده و باید بنای جدیدی بر روی آن‌ها ساخته شود و ۶۰ ساختمان حیاتی نیز به درجات مختلفی از بازسازی نیازمند هستند.

به نوشته هاآرتص، پیامدهای اصابت موشک‌های ایران به مؤسسه وایزمن فراتر از آسیب واردشده به ساختمان‌ها و تجهیزات ازدست‌رفته است، زیرا «یک‌چهارم از کل فعالیت‌های علمی مؤسسه متوقف شده، نسل‌ها تحقیق از بین رفته و جمع زیان مالی، علمی و انسانی، اصولاً غیرقابل محاسبه است».

آلون خِن گفت مؤسسه دارای یک سبد سرمایه‌گذاری قابل‌توجه و برخوردار از املاک و مستغلاتی به ارزش میلیاردها دلار است، اما پیش‌بینی شده بود که ذخیرۀ مالی آن تنها مختص فعالیت‌های روزمره باشد، نه بازسازی و بازیابی پس از تحمل ویرانی‌های یک جنگ.

به‌گفتۀ پروفسور خِن، در نبود راه‌حل فوری و کمک مستقیم دولت خود اسرائیل، استخدام دانشمندان جدید که هر سال ۱۰ تا ۱۵ نفر به آن‌ها افزوده می‌شد، متوقف خواهد شد و ممکن است ۶۰ آزمایشگاه مؤسسه نیز به‌دلیل نبود توان مالی از ادامۀ پژوهش باز بمانند.

نشریه علمی اینترنتی «چهره‌ها و رایانه‌ها» در اسرائیل نوشته است کشور ما هرگز با چنین وضعیتی روبه‌رو نشده بود و انتظار می‌رود که دولت با وجود ماهیت محافظه‌کار و بوروکراتیک دیرینه، «به‌سرعت به خود آید» و سازوکارهایی تازه برای احیای این مراکز آسیب‌دیده تعیین کند.

گیلا گاملی‌ئل، وزیر نوآوری، علوم و فناوری اسرائیل که از مؤسسه ویران‌شدۀ وایزمن بازدید کرده، گفته است این مرکز یکی از ارکان مهم علمی و فناوری کشور اسرائیل است و ما به تلاش برای اطمینان از بازسازی سریع، تقویت بودجه و نیروی انسانی آن متعهد هستیم تا جایگاه اسرائیل به‌عنوان یک مرکز نوآوری جهانی تضمین شود.

«دیدیم که می‌شود حتی اجساد را هم کشت»

به‌نوشتۀ هاآرتص، دانشگاه بن‌گوریون در شهر بئرشبع در جنوب اسرائیل نیز با اصابت سه فروند از موشک‌های ایرانی «خسارات سنگینی» متحمل شده است. برخورد سه موشک به تأسیسات دانشگاه شش آزمایشگاه را ویران کرده، بیشترین خسارت به لابراتوار آناتومی پزشکی وارد آورده و همچنین تمامی حیوانات آزمایشگاهی که نمونه‌هایی برای تحقیقات بیماری‌ها بودند، تلف شده‌اند.

دانیل حِییموِویچ، رئیس دانشگاه بئرشبع، گفته است: «معلوم شد که حتی می‌توانید اجساد را هم بکشید.»

او خسارت واردشده به دانشگاه زیرنظر خود خود را تا ۳۰۰ میلیون «شِکِل» (۸۰ میلیون دلار) برآورد کرده است.

به‌گفتۀ پروفسور حییموِویچ، «ایرانی‌ها با به‌رسمیت شناختن سهم علم در هدایت کشور اسرائیل، این دانشگاه و مؤسسه وایزمن را نه اتفاقی که آگاهانه هدف قرار دادند.»

اهود اوحانا، دانشمند گروه بیوشیمی بالینی و داروشناسی دانشگاه که آزمایشگاه گروه او در بیمارستان «سوروکا» واقع بود و بر پژوهش برای یافتن درمان بیماری‌های کرون (نوعی از التهاب روده)، کولیت (تورم روده بزرگ) و سرطان داخلی بدن متمرکز بود، ابتدا از طریق رسانه‌های اجتماعی شنید که چه بلایی بر سر لابراتوار او آمده است.

پروفسور اوحانا و دانشجویانش به محل شتافتند و چندین ابزار تخصصی و برخی نمونه‌های ژنتیکی را نجات دادند و به جای دیگری منتقل کردند، اما او می‌گوید هنوز میزان آسیب واردشده به این نمونه‌ها که در طول ۱۰ سال کار طاقت‌فرسا گردآوری شده بود، معلوم نیست.

تصاویر بیمارستان سوروکا اسرائیل بعد از حمله موشکی ایران

بیمارستان آسیب‌دیدۀ «سوروکا» پس از اصابت موشک ایرانی به بخش عمل جراحی آن به فضای بیشتری نیاز دارد و محوطۀ آزمایشگاه‌های دانشگاه را که در این بیمارستان بود، از آن‌ها گرفته است.

با توجه به آسیب‌های واردشده به دو طبقه از آزمایشگاه‌های دانشگاه، خسارات به ۴۰ ساختمان دیگر دانشگاه و اصابت موشک به مرکز ورزشی و ساختمان‌های مسکونی مجاور، ریاست دانشگاه در حال رایزنی برای سال تحصیلی پیشِ رو است و بر اساس تجربه جنگ غزه، ممکن است بخشی از دانشجویان را به دانشگاه‌های دیگر منتقل کند.

پیام ایران با شلیک موشک به «جواهر علمی» اسرائیل

ایران در بامداد ۲۵ خرداد، در آغاز سومین روز حمله نظامی اسرائیل به ایران، به مرکز علمی وایزمن حمله کرد. هیچ‌کس در این حمله کشته نشد اما این مؤسسه تقریباً ویران شد.

خبرگزاری آسوشیتدپرس روز ۲۹ خرداد در گزارشی با عنوان «اصابت موشک ایرانی به جواهر علمی اسرائیل» نوشت اسرائیل سال‌ها است که به امید توقف برنامه هسته‌ای ایران به مغزهای متفکر این برنامه حمله کرده و اکنون متقابلاً دانشمندان این مؤسسۀ برتر تحقیقاتی اسرائیل خود را در تیررس حملات ایران یافته‌اند.

یوئل گَزانسکی، کارشناس امور ایران در مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل، به آسوشیتدپرس گفته است مؤسسه وایزمن به‌عنوان «نماد پیشرفت علمی اسرائیل» همواره مورد توجه جمهوری اسلامی بوده و ایران با این حمله این پیام را داده که «شما به دانشمندان ما آسیب می‌زنید، پس ما هم کادر علمی شما را هدف قرار می‌دهیم.»

مؤسسه وایزمن که تنها دانشجویان برتر کارشناسی ارشد، دکتری و پسادکتری را می‌پذیرد، از جمله در زمینه بیولوژیک با وزارت دفاع اسرائیل همکاری نزدیک دارد. واکسن ضدکرونا که دولت اسرائیل پنج سال پیش در اوج همه‌گیری کووید-۱۹ درصدد ساخت آن برآمد، به این مؤسسه واگذار شده بود.

چند تن از دانشمندان این مرکز از جمله در رشته شیمی در دو دهه اخیر در میان برندگان نوبل بوده‌اند.

نام مؤسسه برگرفته از نام حییم وایزمن است؛ کنشگر یهودی سرشناس اروپایی که اوایل قرن بیستم برای تشکیل کشور اسرائیل در تکاپوی بین‌المللی بود.

پس از برپایی اسرائیل، بسیاری از یهودیان آن دوره در اسرائیل و جهان پیشنهاد کردند وایزمن که یک دانشمند سرشناس شیمی در صحنه جهانی بود، اولین رئیس‌جمهور این کشور باشد.

او اما راه علم را ادامه داد، هرچند که عِزِر وایزمن، برادرزاده‌اش، چند دهه بعد، در پایان دوره فرماندهی نیروی هوایی وارد سیاست شد و در هفت سال میان ۱۹۹۳ تا تابستان ۲۰۰۰ رئیس‌جمهور اسرائیل بود.

پوشش زنده نگرانی‌ها درباره ناپدیدسازی قهری برخی زندانیان اوین؛ پزشکیان به تهران بازگشت